Gezondheidspreventie: nudging op school en in de supermarkt werkt!

Tournée Minérale: een mooi moment voor een gezonde leefstijl

De collectieve alcoholvrije februarimaand ofwel de ‘Tournée Minérale’, waarin mensen worden aangespoord om minimaal een maand geen alcohol te drinken, vormt een mooie stimulans om elkaar ook breder te stimuleren in een gezonde leefstijl. Zoals in het kiezen van gezonde, pure, en meer plantaardige voeding, zonder toegevoegde suikers en transvetten. De techniek ‘nudging’ kan hierbij helpen. ‘Het geven van nudges’ bestaat uit het geven van subtiele duwtjes vanuit de omgeving of in communicatie, waardoor ons gedrag richting gezonde keuzes wordt gestuurd. Bijvoorbeeld op school, de universiteit, in de supermarkt of in andere winkels. Zo wordt gezondheidspreventie niet alleen iets vanuit de dokterspraktijk of de ouders, maar wordt het breder aangepakt in de maatschappij. Een warme oproep aan iedereen om ook je omgeving – zoals je gezin of collega’s – mee te nemen in een gezonde leefstijl.

Nudging stimuleert gezond eetgedrag

Uit onderzoek (Kawa et al.) blijkt dat nudging effectief is om gezond eetgedrag te stimuleren. Niet iedereen blijkt echter even gevoelig voor nudges. Dit hangt voor een belangrijke mate samen met de mate waarin iemand ‘nudges’ accepteert. Met behulp van een enquête onder 1032 universiteitsstudenten werd de acceptatie van negen verschillende soorten duwtjes in de rug voor gezond eten in het universiteitsrestaurant getoetst op basis van vier invloedrijke factoren - sociale normen, gezondheidsbevorderende samenwerking, de verantwoordelijkheid om gezond eten te bevorderen en uitstelgedrag. Vooral de verantwoordelijkheid om gezond te eten en een gezondheidsbevorderende samenwerking zorgden voor een verhoogde acceptatie van nudges. Voor studenten die minder gevoelig zijn voor nudges is het belangrijk dat zij het gevoel hebben dat zij zelf bewust en vrijwillig kunnen kiezen voor bijvoorbeeld gezonde voeding.

Geen one-nudge-fits-all aanpak

Studenten blijken over het algemeen een gemiddeld niveau van nudge-acceptatie te hebben en het verschilt per nudge in welke mate het duwtje geaccepteerd wordt. Dit laat zien dat het belangrijk is dat er goed wordt nagedacht over hoe de nudges vorm te geven, omdat een one-nudge-fits-all aanpak onvoldoende werkt. Een serieuze inzet op het bevorderen van gezond eten en op het creëren van een omgeving waarin studenten elkaar ondersteunen in hun gedeelde overtuigingen en waarden op het gebied van gezond eten blijkt het meest succesvol. Bijvoorbeeld met interventies zoals het anders plaatsen van gezonde producten (gezond dichterbij of voorop), zorgen voor gemak (goede beschikbaarheid van gezonde producten in het restaurant of automaten), een aantrekkelijke presentatie (bijvoorbeeld voorgesneden fruit) en etikettering (duidelijk laten zien wat gezond is). Ook communicatieve nudges kunnen helpen, bijvoorbeeld door aansprekende omschrijvingen te kiezen voor gezonde producten.  

Waarom op school?

Juist op scholen kan nudging veel bieden. Het kan positieve gevolgen hebben voor een groot aantal kinderen van verschillende leeftijden en vaak met verschillende sociaaleconomische achtergronden. Kinderen brengen bovendien een aanzienlijk deel van hun dag op school door; een gezonde voedselconsumptie op school vormt dus een belangrijke bijdrage aan het algehele voedingspatroon van kinderen. Op school hebben kinderen tot slot de mogelijkheid om eten en drinken te kiezen uit een selectie van beschikbare opties. Deze gecontroleerde voedselomgeving is beheersbaarder dan buiten de schoolgrenzen. Een gezond voedingspatroon kan tal van gezondheidsproblemen verminderen zoals overgewicht, darmproblemen en concentratieproblemen.

Nudging in de supermarkt 

Uit de studie van Suleman bleek er ook een licht positief effect te zijn van twee nudge-interventies in een Canadese supermarkt: winkelwagentjes met vakken om het winkelend publiek aan te moedigen een derde van hun winkelwagentje te vullen met gezonde producten en plaatjes van winkelwagentjes met informatie over de hoeveelheid groenten en fruit die werd gekocht in de winkel. Ook samenwerking met lokale bedrijven in plattelandsgemeenschappen in Canada droeg bij aan gezondere voedingskeuzes. Tot slot is er ook onderzoek gedaan naar nudging om het aandeel plantaardige voeding te vergroten en zo de ecologische voetafdruk te verminderen. Hierbij werd het aandeel plantaardige voeding vergroot, waarbij er nog wel keuzes behouden blijven. Het schooldistrict van New York City introduceerde bijvoorbeeld een succesvolle Vegan Friday.

Lees ook:

• Uitgekiende voeding voor het schoolgaande brein
• Orthomoleculaire Kinderijsberg

Tips voor een gezonde leefstijl

• Haak aan bij de Tournée Minérale en las vaker een alcohol- en, als het lukt ook, nicotinevrije periode in.
  Alcoholvrije mocktailrecepten: Happy Granaatappel – Rooibos mocktail  of  Mango fantasy mocktail
• Maak februari, of elke andere maand, zo gezond mogelijk en vermijd toegevoegde suikers en transvetten.
• Gebruik dagelijks minimaal 500 gram verschillende soorten groenten. Streef naar 25 verschillende soorten plantaardige producten (groenten, fruit, noten, zaden, kruiden et cetera) per week. 
• Hanteer de ‘80-20’ regel: kies voor 80% gezond en geniet voor 20% van je guilty pleasures.
• Geef je kinderen kleine nudges, bijvoorbeeld met rijk gekleurd gevulde lunchtrommeltjes vol verse groenten en fruit.
• Geef thuis het goede voorbeeld: varieer met een rijk assortiment aan plantaardige voeding en smakelijke gerechten zodat kinderen al van jongs af aan opgroeien met een gezond voedingsbeeld. Of introduceer je eigen ‘Vegan Friday’ met bijv. rode bietenburger op het menu.

Referenties

1. Suleman, S., et al. (2022). Evaluation of two social norms nudge interventions to promote healthier food choices in a Canadian grocery store. BMC Public health, 22(1): 1946
2. Kawa, C., et al. (2022). Are you “nudgeable’? Factors affecting the acceptance of healthy eating nudges in a cafeteria setting. Int. J. res. Public Health, 19(7): 4107
3. WHO (2022). Nudges to promote healthy eating in schools: policy brief
4. Boronowsky, R.D., et al. (2022). Plant-based default nudges effectively increase the sustainability of catered meals on college campuses: three randomized controlled trials. Frontiers in Sustainable Food Systems, 6